Lieve beste mensen
U hebt vast wel eens gehoord van Jacqueline van der Waals
Zij was een bekende Nederlandse dichteres, leefde van 1868 tot 1921, ze werd 53 jaar
Haar vader was een wereldberoemd natuurkundige, hij was zelfs Nobelprijswinnaar.
Maar hij was ook een gesloten man die zichzelf moeilijk uitte.
De moeder van Jacqueline van der Waals overleed, toen zij 13 was.
Dit overlijden legde echt een schaduw over het gezin van der Waals;
zo bleven de gordijnen van de voorkamer na het overlijden van moeder meer dan twintig jaar gesloten.
Het contact met haar vader verliep moeizaam, ook al bleef ze wel nog vele jaren bij hem wonen
Jacqueline van der Waals bleef haar leven lang ongetrouwd.
Een wijdverbreide mythe is dat ze een zwakke gezondheid had.
Dit is onjuist, integendeel:
ze beklom bergen, maakte lange fiets- en schaatstochten.
Schaatsen, dat kon in die tijd nog, kom er nu nog eens om.
Jacqueline van der Waals studeerde geschiedenis en gaf les aan een school in Amsterdam.
Ten onrechte wordt wel eens verteld (ik heb die fout zelf ook wel gemaakt) dat het lied wat de toekomst brenge moge, door haar is geschreven toen ze te horen had gekregen dat ze ongeneeslijk ziek was ten gevolge van kanker.
Dat is eerlijk gezegd niet zo.
Want het beroemde lied wat de toekomst brenge moge, wat we aan het einde van deze dienst ook gaan zingen, schreef ze al enkele jaren eerder.
Ze schreef wel een ander bekend gedicht op het moment ze hoorde dat ze niet meer beter kon worden.
Een heel bijzonder gedicht met de titel: Sinds ik het weet. Dat gedicht gaat als volgt:
Sinds ik het weet – ik weet het wel, ofschoon
Nog onder ons angstvallig wordt ontweken,
Het boze woord te noemen, dat bij ’t spreken
Licht ruw of wat onzuiver klinkt van toon, –
Sinds ik het weet, werd mij de overvloed,
De schoonheid en de zoetheid aller dingen,
Die mij alom omgeuren en omringen,
Nog wèl zo liefelijk en wèl zo zoet,
Sinds ik het weet, schijnt mij de atmosfeer
Doorwasemd en doorgeurd van zoele togen,
Het is of ieder zintuig en vermogen
Nog fijner werd en scherper dan weleer,
Sinds ik het weet, treed ik, wie ik ontmoet,
De vreemden en de vrienden op mijn wegen,
Ontroerder en vertrouwelijker tegen,
En ‘k groet ze met een vriendelijker groet,
Sinds ik het weet, is God mij meer nabij
En vaak, in d’ernst van ’t aardse spel verloren,
Zo ernstig en zo diep als ooit te voren,
Gevoel ik plots Gods glimlach over mij.
Bijzonder gedicht he, geschreven door een mens op het dieptepunt van haar bestaan.
Heel herkenbaar ook.
Ik hoor wel vaker van mensen die te horen krijgen dat ze ongeneeslijk ziek zijn, dat alles wat ze vanaf dat moment meemaken, opeens veel intenser beleefd wordt.
Een man zei het eens zo tegen me: sinds ik weet dat ik niet meer beter kan worden, is het gras dit jaar veel groener dan andere jaren, dat zag hij zo….
Nu terug naar het door Jacqueline van der Waals geschreven lied wat de toekomst brenge moge.
Want dat lied schreef ze, toen ze al veel eerder besloot, nadat ze jaren bij haar vader was gebleven, de ouderlijke woning te verlaten.
Op jezelf gaan wonen was in Amsterdam in die tijd voor een vrijgezelle dame van net vijftig in het toenmalige Amsterdam nog wel een hele onderneming.
In welke omstandigheden zou ze terecht komen?
Wat zou die nieuwe toekomst haar brengen?
De achtergrond van dit lied is dus niet afscheid nemen van dit leven,
maar het gaat over, als je voor iets nieuws staat, iets waar je de consequenties niet kunt overzien, als je iets onverwachts meemaakt, kun je je dan compleet overgeven aan God.
Heb je dan de moed je ogen naar het onbekende land op te slaan?
Kun je dan het heden te dragen met een rustig kalme moed?
en kun je dat dan ook nog geloven als Gods wegen ons duister lijken en het oog niet ziet?
Daar gaat dit lied over!
Wij mensen, ik in ieder geval wel, hebben de neiging als er iets onverwachts gebeurt in je leven, om dan maatregelen te gaan treffen.
Wat kan ik doen, welke actie kan ik nu ondernemen, ik schiet dan in de zogenaamde regelmodus, dat is mijn instinctieve reactie, dan ben ik goed in geworden.
Maar dit lied wijst ons een andere kant op:
kun je het ook overgeven en zeggen:
Heer, ik kan niet alles zelf beïnvloeden,
God, neem het in Uw handen en leid mij op de weg, waar ik zelf geen vat op heb.
Dit is misschien ook wel iets, wat je als mens moet leren in je leven,
je hebt niet overal vat op, je kunt niet alles beïnvloeden, kun je het ook loslaten en aan God overlaten?
Dat is overigens nog heel wat anders, als dat je maar een beetje passief in een hoekje gaat zitten afwachten.
Daar helpt die tekst uit Jeremia ons bij om dat laatste scherp te krijgen.
Jeremia is de profeet, die ten strijde trekt tegen het sociale onrecht in zijn tijd,
Jeremia zegt, die onrechtvaardige sociale verdeling die ik om me heen zie, dat is niet de schuld van God, dat is de schuld van het volk en van hun leiders.
Als ik dat dan zo hoor, dan denk ik, die Jeremia zou zo in onze tijd kunnen optreden.
Al die crises waarin wij nu verkeren:
de milieucrisis, door mensenhanden veroorzaakt
de Oekrainecrisis, is door intens slechte leiders veroorzaakt
De asielcrisis, veroorzaakt door leiders, die in eigen land hun eigen belang hoger achten dan het belang van hun bevolking, die dus op de vlucht slaat
nou ja, en ga zo maar door
Veel ellende in deze wereld is de schuld van het volk zelf en haar leiders en niet van God
En dan zegt God bij monde van Jeremia vanmiddag:
Mijn plan met jullie staat vast
Ik heb jullie geluk voor ogen en niet je ongeluk
Ik zal je een toekomst vol van hoop geven, het koor zong erover
Jullie zullen Mij aanroepen en tot Mij bidden en Ik zegt de Heer zal luisteren.
Dat laatste is belangrijk
Je overgeven aan God, is dus niet stilletjes in een hoekje gaan zitten en dan maar afwachten wat er gebeurt.
Je overgeven aan God gaat gepaard met actief in je eigen leven het gesprek met God zoeken
Heer, leidt mij dan ook
Heer, help me dan ook
Heer, neem die handen van mij dan ook
en laat het mij dan zien
en dan zal de Heer luisteren en dan kun je je ook overgeven!!
En als je het zo doet, ik noem dat maar actieve overgave
dan kun je het zeggen,
dan kun je het nazeggen:
waar de weg mij brenge moge
aan des Vaders trouwe hand
loop ik met gesloten ogen
Naar het onbekende land
Amen
